Ernst Kuipers blijft erbij dat de avondklok 'geen enkel effect' had. Is dat zo? - NRC

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Avondklok Viroloog Marion Koopmans noemt de uitspraak van Kuipers een „klassieke preventieparadox”.

• Arjen Schreuder

29 april 2021 om 21:35

Leestijd 3 minuten

Station Bijlmer Arena is zo goed als leeg als de avondklok is ingegaan. Foto Olivier Middendorp

Was het een onhandige uitspraak? De voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg zei woensdag dat de invoering van de avondklok „geen enkel effect” heeft gehad op het verloop van de corona-epidemie. „De berekening was dat het 10 procent zou verminderen. Als je kijkt naar het beloop van de ziekenhuisopnames in de tijd, zagen we zowel bij de invoering als bij het opschuiven geen enkel effect”, aldus Ernst Kuipers bij het praatprogramma Beau (RTL).

De uitspraak is koren op de molen van critici van de avondklok, die drie maanden geleden werd ingevoerd en deze week werd afgeschaft. Voor de overtreding ervan zijn ruim 95.000 boetes uitgedeeld, werd donderdag bekend, wat de politie ook veel extra werk heeft bezorgd.

Lees ook: Ernst Kuipers: avondklok heeft geen enkel effect gehad op ziekenhuisopnames

Zelf zegt Ernst Kuipers dat hij simpelweg heeft vastgesteld dat de druk op de zorg ondanks de maatregelen onverminderd hoog is. „We hebben op dit moment het hoogst aantal besmettelijke personen ooit. De ziekenhuizen liggen overvol, trekken massaal verloven in, en moeten hart- en kankeroperaties uitstellen, tot aan de grenzen van aanvaardbaarheid.”

Hij was eerder „absoluut voorstander” van het invoeren van de avondklok. „We moesten iets doen.” Maar of hij bang is dat door de versoepelingen de ziekenhuisopnamen nog veel verder stijgen? „Ik ben eerder bang voor zoiets als wat op Koningsdag gebeurt dan voor het effect van wel of geen avondklok.”

Hij blijft erbij: de avondklok heeft geen effect gehad. „Stel dat je als arts een bloeddrukverlager voorschrijft aan een patiënt met hoge bloeddruk, en drie weken later blijkt de bloeddruk onveranderd. Dan is de eerste conclusie toch dat het geen effect heeft gehad?”

Het standpunt van Kuipers behoeft enige „nuance” volgens Marion Koopmans, hoogleraar virologie in Rotterdam en lid van het Outbreak Management Team (OMT). „Ik begrijp dat Ernst Kuipers vanuit zijn overzicht op de ziekenhuisopnamen heeft gedacht: we krijgen de avondklok, dus het aantal opnamen zal dalen. Dat is niet gebeurd. Maar het uitblijven van de toename van ziekenhuisopnamen is ook een effect.” Wat we hier zien is „de klassieke preventieparadox”, aldus Koopmans. „Als je iets niet doet en daardoor niet ziet, was het er dan gekomen of niet?”

De epidemie had in Nederland de afgelopen maanden, met andere woorden, nog veel erger kunnen zijn. „Dat is wat ik denk”, zegt Koopmans. „Dat was althans enkele maanden geleden op basis van de modellen de voorspelling. De ziekenhuisopnamen zouden flink stijgen als er niks gebeurde. Je zag toen dat ondanks alle maatregelen de Britse variant het ging overnemen en het reproductiegetal voor dat virus hoger was. Daardoor kwam in de modellen van het RIVM de voorspelling van het aantal besmettingen aanzienlijk hoger uit.”

‘Modellen betrouwbaar’

Dan is natuurlijk nog wel de vraag of de modellen klopten. „Ik heb geen redenen om te denken dat dat niet zo is”, zegt Koopmans. „Die modellen komen over het algemeen behoorlijk goed uit, ook al zit er een flinke mate van onzekerheid in. De trends uit de modellen zijn opmerkelijk betrouwbaar.” Het doel van de avondklok lag voor de hand; het beperken van het aantal sociale contacten, en daarmee het aantal besmettingen, en vervolgens het aantal ziekenhuisopnamen. Of dat daadwerkelijk is gebeurd? Koopmans: „In het aantal close contacts is, zoals in de modellen werd voorspeld, reductie opgetreden.” Zo stellig is het RIVM niet; de gegevens over het aantal sociale contacten de afgelopen drie maanden zijn „net binnen”. Helaas is de analyse „vrij complex” en „kan nog even duren”, laat het RIVM weten.

Ernst Kuipers heeft „moeite” met de redenering dat zonder maatregelen zoals de avondklok de corona-epidemie nog veel groter zou zijn geweest. Want ook met de opmars van de Britse variant, die andere varianten verdringt, zou je een effect op het aantal ziekenhuisopnamen hebben moeten zien. „En die hebben we niet gezien. We zagen geen deuk in de curve.”

Hij stelt een wedervraag. „Als je overtuigd bent dat de avondklok een enorme impact heeft op het aantal ziekenhuisopnamen, waarom haal je die maatregel er dan af op het moment dat de druk op de zorg op het hoogste niveau is van de afgelopen twaalf maanden?” Wat volgens Kuipers pas écht helpt, is „naleving van maatregelen die zo banaal zijn dat we ze niet eens meer willen opschrijven”: afstand houden; handen wassen; mondkapje op; thuis blijven; en vaccineren natuurlijk.

Nieuwsbrief NRC Vandaag

Elke ochtend een overzicht van onze beste stukken en al het belangrijke andere nieuws

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC in de ochtend van 30 april 2021

Let's block ads! (Why?)

Ernst Kuipers blijft erbij dat de avondklok 'geen enkel effect' had. Is dat zo? - NRC
Read More