Veel grote bedrijven behaalden vorig jaar miljardenwinsten. Tegelijkertijd leven steeds meer huishoudens in armoede door hogere prijzen. De bedrijven kregen dan ook van diverse kanten kritiek, maar kun je het ze kwalijk nemen dat ze veel winst maken?
Wie de afgelopen weken de jaarcijfers van beursgenoteerde bedrijven bekeek, zag de ene na de andere miljardenwinst voorbijkomen. Zo zette Ahold een winst van 2,5 miljard euro in de boeken. Bij Unilever rolde er een winst uit van 8 miljard euro, terwijl de Zwitserse concurrent Nestlé zelfs ruim 9 miljard euro overhield. Toch gaan Unilever en Nestlé hun prijzen verder verhogen.
Ook de drie grootste banken van ons land, ING, Rabobank en ABN AMRO, hielden onder de streep miljarden over. Als klap op de vuurpijl waren er de energieconcerns. BP en Total, beide in Nederland actief, hadden winsten van tientallen miljarden euro's. Concurrent Shell hield zelfs bijna 40 miljard euro over.
De winsten zijn extra wrang omdat veel huishoudens hun uitgaven juist flink zagen stijgen. Brandstof, energie en boodschappen zijn duurder, terwijl je amper rente krijgt op je spaargeld. Voedselbanken zien de rijen dan ook steeds langer worden.
Bij de winstcijfers zijn best wat kanttekeningen te plaatsen. Zo behaalde Ahold vooral winst in de Verenigde Staten; in Nederland staat de winst juist onder druk. En bij Unilever kwam een deel van de winst door het afstoten van bedrijfsonderdelen, terwijl Shell aan het begin van de coronapandemie nog een recordverlies te verwerken kreeg.
Forse kritiek op hoge winsten
Toch kregen de bedrijven veel kritiek. Op Twitter regende het negatieve reacties en de Consumentenbond riep op om producenten van olie en gas zwaarder te belasten. Ook de politiek roerde zich. Oliebedrijven krijgen bovendien de kritiek dat ze ondanks de hoge winsten te weinig investeren in schone energie. Het geld zou vooral ten goede komen aan aandeelhouders, terwijl de consument er amper van profiteert.
"Maar een bedrijf wil winst maken. Niets stelt dat dit niet is toegestaan", zegt Boudewijn de Bruin, hoogleraar Financiële Ethiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Soms maakt een bedrijf meer winst en soms wat minder. En in enkele gevallen komt dit door externe factoren, zoals nu bij Shell."
In de discussie over de hoge winsten mist De Bruin vooral de rol van de overheid. Die zou wat hem betreft harder moeten ingrijpen om ervoor te zorgen dat een deel van de hoge winsten bij consumenten terechtkomt. Nu profiteert maar een enkeling, bijvoorbeeld als iemand aandeelhouder is van Shell.
Lagere prijzen zitten er niet in
"Bedrijven verlagen niet snel hun prijzen, ook niet bij een hoge winst", denkt Aart Gerritsen, universitair docent economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. "Wel komt via de winstbelasting een deel weer terecht bij de consument. Bovendien heeft Nederland een hogere mijnbouwheffing ingevoerd en een solidariteitsheffing, maar alleen voor energiebedrijven."
Je kunt volgens Gerritsen op twee manieren naar de hoge winsten kijken. Sommigen zeggen dat bedrijven risicovolle investeringen doen en dat daar best een opbrengst tegenover mag staan. "Anderen vinden het juist verontrustend dat bedrijven zoveel winst maken. Hoge winsten kunnen een indicatie zijn van te veel marktmacht. Dit zou bedrijven ruimte geven om prijzen te veel te verhogen."
De Bruin wijst nogmaals op de rol van de overheid. Die zou meer moeten doen om de hoge rendementen van bedrijven te herverdelen, bijvoorbeeld door investeringen in duurzame energie aan te jagen.
"Je kunt niet van een oliebedrijf verwachten dat het als enige investeert in duurzame energie. Het loopt dan het risico dat de concurrentie het niet doet en daardoor meer winst maakt. Je moet als overheid de energietransitie niet laten afhangen van de moedwilligheid van aandeelhouders."
Dat consumenten geïrriteerd zijn, snapt De Bruin overigens heel goed. "Die denken: ik moet meer betalen en jij maakt meer winst. Die gevoelens zijn volstrekt legitiem. Maar dat is de consequentie van de vrije markt."
Miljardenwinsten terwijl rij bij voedselbank groeit: 'Overheid moet ingrijpen' - NU.nl
Read More
Tidak ada komentar:
Posting Komentar