N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Analyse
Concept-verkiezingsprogramma Links, progressief en duurzaam: de achterban van zowel PvdA als GroenLinks komt ruim aan bod in het eerste gezamenlijke conceptprogramma. Met een hoger minimumloon en lagere inkomstenbelasting, maar ook een ‘klimaatticket’ voor het ov. Pijnpunt: het asielbeleid.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data104899594-31e60e.jpg)
In de afgelopen weken slaagden GroenLinks en PvdA er goed in om rond elke stap in hun samenwerkingsproces richting Tweede Kamerverkiezingen een groot mediamoment te organiseren. „We gaan een referendum organiseren!”, „We onthullen de uitslag van dat referendum!”, „Onze nieuwe lijsttrekker gaat zijn eerste speech houden!” Telkens kwamen hordes journalisten, fotografen en cameraploegen erop af. Tientallen leden van beide partijen waren erbij om het partijnieuws toe te juichen.
Op de dag dat beide partijen hun eerste gezamenlijke verkiezingsprogramma bekend maakten gebeurde er niets. Geen persconferentie, geen ledenbijeenkomst, geen talkshows. Dinsdagmiddag even voor half vier uur werd het programma online gezet. Meer niet.
Timmermans niet beschikbaar
Terwijl het bepaald een historisch moment is: de Partij van de Arbeid (anno 1946) en GroenLinks (anno 1990) schrijven voor het eerst in hun geschiedenis géén eigen programma. Daarbij zullen leden van beide partijen en potentiële kiezers benieuwd zijn naar het inhoudelijke verhaal. Een progressief programma, vanzelfsprekend, maar zijn de accenten vooral sociaaldemocratisch of groen? En hoe hebben beide partijen hun historische of principiële verschillen overbrugd?
Volgens een woordvoerder van GroenLinks-leider Jesse Klaver was lijsttrekker Frans Timmermans dinsdag niet beschikbaar voor een presentatie van het programma omdat hij deze dagen een ronde door Nederland maakt om met burgers in gesprek te gaan. Bovendien wil hij zijn boodschap wat hij als kandidaat-premier van plan is bewaren voor de Abel Herzberglezing die hij zondag in Amsterdam zal houden.
De publicatie van de GroenLinks-PvdA-plannen werd sowieso wat overschaduwd door een matige score in de meest recente peiling. Uit een nieuwe enquête van onderzoeksbureau Ipsos zakte de linkse combinatie zeven zetels ten opzichte van eind juli, naar twintig. Het Timmermans-effect blijft vooralsnog achterwege.
Als kandidaat-premier scoort hij in hetzelfde onderzoek met 36 procent een stuk minder dan VVD-lijsttrekker Dilan Yeşilgöz. Zij haalt 50 procent op de vraag of ze een ‘acceptabele’ premier kan zijn. De voormalige Eurocommissaris is vooral in eigen linkse kring populair. Daarbuiten wordt hij „weinig sympathiek” gevonden, mist hij overtuigingskracht en „weet hij niet goed wat er speelt in Nederland”.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/07/data103132897-8643ce.jpg)
‘Klimaatticket’ en ‘tochtkorting’
De meest in het oog springende voorstellen in het conceptprogramma van Groenlinks en PvdA zijn onmiskenbaar links en progressief en duurzaam. Met prettig nieuws voor de lage en middeninkomensgroepen: het verder verhogen van het minimumloon naar 16 euro en lagere inkomstenbelasting. En slecht nieuws voor de rijken: een hoger toptarief en de invoering van een miljonairsbelasting voor mensen met een vermogen boven het miljoen – de waarde van het eigen huis niet meegerekend.
Ook grote bedrijven gaan meer belasting betalen en zorginstellingen mogen aan hun aandeelhouders voortaan geen winstuitkeringen meer doen. Want: er moet, stapsgewijs, een einde komen aan de „doorgeslagen marktwerking in ons zorgstelsel”.
Op klimaatbeleid lijkt GroenLinks op één punt de interne discussies tussen beide partijen te hebben gewonnen. In de prioriteitenlijst van centrale thema’s staat ‘klimaatrechtvaardigheid’ op 2 en het inmiddels al door veel andere politieke partijen genoemde pleidooi voor ‘bestaanszekerheid’ op 3. Op 1 staat ‘herstel van vertrouwen’ (in en door de overheid) en op 4: ‘een sterk Europa’.
Waar de PvdA al jaren aandringt op betaalbare duurzaamheidsplannen, komt de linkse combinatie nu met een ‘isolatie-offensief’ waarbij lage en middeninkomens voorrang krijgen. En huisbazen die weigeren om hun huurwoningen fatsoenlijk te isoleren zullen daarvoor moeten boeten: huurders krijgen dan een ‘tochtkorting’ op hun huursom.
Om openbaar vervoer te stimuleren introduceert de lijst GroenLinks-PvdA een ‘klimaatticket’, waarbij iedereen voor 49 euro per maand in daluren onbeperkt kan reizen met tram, bus, trein en metro. Daarmee wordt openbaar vervoer „een publieke voorziening die voor iedereen betaalbaar is”.
GroenLinks-PvdA heeft binnen 40 dagen 7 zetels verloren, volgens een Ipsos-peiling: het Timmermans-effect blijft (nog) achterwege
Concessies van beide partijen
In dit soort plannen uit het conceptprogramma zullen de beide achterbannen zich goed kunnen vinden: groen en sociaal. Maar wie wat dieper in het 92 pagina’s tellende document duikt – titel: Samen voor een hoopvolle toekomst - ziet dat zowel GroenLinks als PvdA ook concessies heeft moeten doen. Die zullen op het congres volgende maand in Rotterdam tot flink debat kunnen leiden. De leden van beide partijen moeten nog met het programma instemmen en kunnen daarvoor nog amendementen indienen.
Heikel discussiepunt tussen de twee partijen is het standpunt over asiel- en migratiebeleid. Grosso modo benadrukt GroenLinks altijd een humaan opvangbeleid; de PvdA wil wat strenger kunnen zijn. In de asielparagraaf van het conceptprogramma is de wat steviger PvdA-opstelling terug te lezen. Termen als „grip op migratie”, het „aanpakken” van „ernstige overlast” door uitgeprocedeerde asielzoekers en het zoeken naar „draagvlak” in de samenleving klinken aanzienlijk scherper dan de taal van GroenLinks.
Een principiëler offer van GroenLinks op dit terrein is dat het asielbeleid van de linkse combinatie alleen nog maar gebaseerd is op het VN-Vluchtelingenverdrag. GroenLinks leunde zelf ook op het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het asielrecht van de EU – die internationale afspraken worden niet langer genoemd.
Op ‘klimaat’ hebben beide partijen moeten inleveren. Zo hoeft luchthaven Rotterdam The Hague Airport niet langer dicht – dat wilde GroenLinks altijd wel. Men volstaat met „een maximaal aantal vluchten”. De PvdA heeft op haar beurt de strakkere CO2-normen van GroenLinks moeten overnemen: een reductie van de uitstoot met 65 procent in 2030 en de industrie zal in 2040 volledig klimaatneutraal moeten zijn.
1 mei geen vrije dag
Om het tekort aan (betaalbare) woningen op te lossen is het voorstel voor een Woningbouwfonds al eerder door beide partijen omarmd. Maar in de wijze waarop hebben beide partijen concessies moeten doen. De PvdA moet accepteren dat nieuwbouw vooral binnen de bebouwde omgeving moet plaatsvinden en niet in de polder. GroenLinks heeft ingeleverd op de verplichte hoeveelheid sociale huurwoningen: dat was 40 procent en wordt 30 procent.
Voor verstokte sociaaldemocraten zal één wijziging van oude PvdA-plannen het zwaarst op de maag liggen. In het eerste gezamenlijke programma met GroenLinks heeft het voorstel om van 1 mei, de internationale Dag van de Arbeid, een nationale vrije feestdag te maken het niet gered.
GroenLinks-PvdA: van miljonairsbelasting tot hoger minimumloon - NRC
Read More
Tidak ada komentar:
Posting Komentar