N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Reportage
Sms’jes De premier vindt dat hij niets fout deed met zijn sms-berichten. En ministers klagen over het wantrouwen in de Tweede Kamer.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data85973093-885793.jpg)
De Tweede Kamer mocht Mark Rutte, zei hij zelf, „van alles aanwrijven”. Dat krijg je, zei hij ook, als je twaalf jaar premier bent. Het was in het debat, donderdag, over de sms’jes die hij van zijn Nokia-telefoon had verwijderd, en waarvan dus niet meer was na te gaan of hij ze volgens de Archiefwet had moeten bewaren. Al zo’n twintig minuten ging het over berichten van hem en burgemeester Femke Halsema over een demonstratie op de Dam, midden in de coronacrisis. Rutte had gezegd dat hij die had doorgestuurd naar een ambtenaar. Maar op zijn ministerie waren ze niet meer te vinden.
Heel gek, vonden Jesse Klaver van GroenLinks, PVV-leider Geert Wilders, SP’er Lilian Marijnissen, Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren. Of eigenlijk juist niet: dit paste toch precies in het „patroon” van alles waar Rutte de afgelopen jaren geen herinnering aan had? Over de ‘functie-elders voor Pieter Omtzigt’-notitie, de bonnetjes in de Teevendeal, het bombardement op Hawija, documenten over de dividendbelasting?
Ruttes stem klonk schor, zijn gezicht stond strak. En het was voor iedereen duidelijk dat hij juist helemaal geen zin meer had in het ‘aanwrijven’. „Elke gebeurtenis”, zei hij, „hoe onterecht ook, wordt verpakt in een zie-je-wel en dat allemaal samen is dan een patroon. Daar wordt dan een sticker op geplakt.”
‘Geflest en belazerd’
Het was toch niet zo vreemd, zei hij tegen Caroline van der Plas (BBB), dat dan het vertrouwen in de politiek daalt? „Dat doen we toch sámen?”
Hij deed zijn armen over elkaar en begon over het wantrouwen bij veel oppositiepartijen tegen zijn kabinet. „Welk onderwerp er ook speelt. Steeds maar weer gaat het om het gevoel dat de boel wordt geflest, belazerd etcetera. Je kunt je dan toch ook wel voorstellen dat mensen geen zin meer hebben om ernaar te kijken op televisie?”
Hij zuchtte en zei dat hij het ook in de ministerraad hoorde: „Mensen zeggen daar: we vinden de baan mooi, maar die debatten in de Tweede Kamer, wat ís dat toch onaangenaam. Wat gáán ze toch tekeer.”
Een van die collega’s is zo goed als zeker minister Hugo de Jonge van het CDA. Na het debat over de mondkapjesdeal met Sywert van Lienden, vorige maand, had De Jonge tegen journalisten geklaagd over „het gemak” waarmee Tweede Kamerleden twijfelden aan zijn integriteit. „Ik vind weleens dat het wantrouwen te veel ruimte krijgt.”
Rutte zei toen nog dat hij zelf andere woorden zou hebben gekozen, dat je in de Tweede Kamer „de kans kreeg om je verhaal te doen” en dat het natuurlijk ook de taak van Kamerleden was om wantrouwend te zijn.
Maar ook Rutte lijkt het nu anders te zien. In moeilijke debatten in de Tweede Kamer is hij bijna altijd meegaand en soms zelfs extreem bereid om zo’n beetje elke tekortkoming toe te geven. Deze keer helemaal niet. Rutte vindt dat hij zich aan de wet heeft gehouden, en ook aan de ‘geest van de wet’. Elk inhoudelijk bericht had hij doorgestuurd naar ambtenaren en als zijn Nokia 301 het doorsturen niet aan kon, bij lange sms’jes, had hij de inhoud doorverteld.
Nu heeft hij een iPhone. Op vakantie in New York, in het meireces, had hij gemerkt dat je met een Nokia soms onbereikbaar bent. „Achteraf”, zei hij, „denk ik: waarom heb ik zo lang vastgehouden aan dat gekke apparaatje?” Om daarna zelf het antwoord te geven: „Ik zit nu te prutsen op die smartphone, ik vind het de hel.” Zelfs op dat moment kon er bij Rutte geen lachje vanaf.
‘Nul toegevoegde waarde’
In de loop van het debat kwamen de berichten naar buiten tussen hem en Halsema. Die sms’te Rutte op 1 juni 2020 dat ze „even contact” wilde. Het liep uit de hand op de Dam, het was er zo druk dat niemand zich aan de anderhalve meter afstand kon houden. Rutte, wisten zijn naaste medewerkers op die Tweede Pinksterdag, was woedend over die enorme drukte.
Tegen Halsema was hij in zijn bericht kortaf. Ze had al contact met toenmalig minister van Justitie Ferdinand Grapperhaus (CDA). Daar moest het maar bij blijven, vond hij: „Ik zie nul toegevoegde waarde daar tussen te gaan zitten.” De beelden uit Amsterdam vond hij wel „extreem heftig”. Halsema vond dat Rutte haar „in de kou” zette.
In de Tweede Kamer wilde Jesse Klaver donderdag precies weten hoeveel berichten Rutte de afgelopen jaren had ontvangen en verstuurd, en hoeveel daarvan waren weggegooid of juist bewaard.
Maar Rutte zei dat hij daar geen zin in had. „Het antwoord is nee.” Tot verbijstering van Klaver, die Rutte wees op de Grondwet: als de Tweede Kamer informatie wil, moet de regering die geven. Tenzij het ‘in het belang van de staat’ is om dat niet te doen. „Dus zegt u het maar: wat is de grond voor deze weigering?”
Rutte leek het niet goed meer te weten. Volgens hem lag het „niet zo zwart wit”. Hij zei: „Ik kom er schriftelijk op terug.”
Tot het eind van het debat bleef hij ernstig kijken. Volgens Wilders zag Rutte er „ongelukkig” uit, hij vond dat de premier „hakkelde en stuntelde”. De PVV diende, zoals heel vaak, een motie van wantrouwen in tegen Rutte – die werd gesteund door SP, Denk, PvdD, Van Haga, BBB, FVD, JA21.
Rutte was toen allang weg, hij kreeg de Duitse bondskanselier Olaf Scholz op bezoek. Zijn ministerie van Algemene Zaken stuurde ’s avonds nog wel een brief naar de Tweede Kamer: Klaver krijgt zijn zin „voor zover het mogelijk is de feitelijke informatie beschikbaar te krijgen.”
En of het écht allemaal zo goed is gegaan met Ruttes berichten de afgelopen jaren? De Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed liet donderdagmiddag weten dat er een onderzoek komt.
Rutte in het Kamerdebat over zijn sms-berichten: 'Nu pruts ik op een iPhone' - NRC
Read More
Tidak ada komentar:
Posting Komentar