Inflatie, inflatie en nog eens inflatie. Er gaat geen dag voorbij of er wordt over gesproken. Niet gek als je beseft dat de vaste lasten voor velen met honderden euro's zijn opgelopen. Maar waarom stijgen die prijzen nu precies zo hard? En wat wordt eraan gedaan?
Cijfers van statistiekbureau CBS laten zien dat eten en drinken vorige maand 13 procent duurder waren dan een jaar geleden en brandstof zelfs bijna 17 procent duurder. Toch is de energieprijs het ergste. Die is volgens het CBS met maar liefst 151 procent opgelopen, al geldt deze stijging niet voor iedereen.
Hoe kan het dat alles zo veel duurder is geworden?
Door coronalockdowns ontstonden problemen in de logistiek, waardoor goederenvervoer duurder werd. Ook de prijzen van basisvoedsel, zoals graan, rijst, zuivel en vlees, stegen en dat voelden we in de supermarkt.
Daar kwam bij dat we meer eropuit gingen toen de pandemie vorig jaar afzwakte. Ook werkten we minder thuis. Dit zorgde voor meer vraag naar bijvoorbeeld brandstof, waardoor benzine en diesel duurder werden. Het grootste probleem is echter de hoge gasprijs.
Waarom is uitgerekend de gasprijs zo hard gestegen?
Vorig najaar liep de prijs al op door de economische opleving na de lockdowns, het afbouwen van de gaswinning in Groningen en de sluiting van kern- en kolencentrales. Ook begon Rusland al met het langzaam dichtdraaien van de toevoer naar Europa, dat veel Russisch gas gebruikt. Dit zorgde voor meer vraag en minder aanbod, waardoor de gasprijs stijgt.
In februari kwam daar de Russische aanval op Oekraïne bij. Aanvankelijk lieten de Russen nog behoorlijk wat gas naar Europa stromen, maar dat werd steeds minder. Volgens het Kremlin komt dit doordat westerse sancties het onderhoud van de pijplijn onmogelijk maken. Europa denkt juist dat Rusland het gas als politiek wapen gebruikt.
De handelsprijs voor gas is vooral de laatste paar maanden omhooggeschoten. Een megawattuur kost nu iets meer dan 200 euro. Een jaar geleden was dat minder dan 30 euro.
De oorlog doet de prijzen voor olie en graan ook geen goed. Oekraïne is een belangrijke graanproducent en Rusland levert veel olie.
Voor welke problemen zorgen de hoge prijzen?
Het grootste probleem is de energierekening. Die is voor veel huishoudens ongekend hard gestegen. Sommigen betalen nu honderden euro's per maand meer. De vrees bestaat dat honderdduizenden mensen in de armoede terechtkomen.
Tegelijkertijd zijn er veel huishoudens die nog weinig merken van de energieprijzen. Wie vóór de stijging van de gasprijs een contract voor enkele jaren heeft afgesloten en daarin vaste, lage tarieven heeft afgesproken, merkt er weinig van. Maar het aantal mensen dat nog kan profiteren van zo'n contract, wordt steeds kleiner.
Ook veel bedrijven worstelen met de gestegen kosten voor energie. Velen vrezen dat ze de rekening straks niet meer kunnen betalen of de kosten moeten doorschuiven naar hun klanten. Zo waarschuwden boerenbedrijven al voor duurdere groenten, omdat ze bij de productie veel gas nodig hebben. Sommige bedrijven, zoals een aluminiumfabriek in Delfzijl, hebben zelfs besloten het productieproces stil te leggen. Dit maakt aluminium schaarser en dus duurder. En zo sijpelt de inflatie almaar verder de economie in.
Alles over de kostencrisis
Gaan de prijzen de komende tijd nog verder oplopen?
De verwachting is dat de prijzen nog verder stijgen. De Europese Centrale Bank (ECB) denkt dat de inflatie in Europa dit jaar op 8,1 procent uitkomt en volgend jaar op 5,5 procent. Maar ook als de prijzen vanaf nu niet verder oplopen, zijn we niet uit de problemen. Daarvoor is een forse prijsdaling nodig en die wordt helemaal niet verwacht.
Kan dit niet worden opgelost door hogere lonen?
De laatste maanden worden in nieuwe cao's best flinke loonsverhogingen afgesproken, gemiddeld tussen de 3,5 tot 4 procent. Probleem is dat de inflatie veel hoger is. Daardoor kun je met 4 procent extra loon toch minder kopen dan voorheen.
Werkgevers kunnen de lonen wel net zoveel verhogen als de inflatie, maar dat zorgt voor een nieuw probleem. De bedrijven zouden die hogere loonkosten dan in hun prijzen moeten verwerken. Denk bijvoorbeeld aan een supermarkt. Als die de medewerkers meer betaalt, gaat de prijs van boodschappen nog verder omhoog.
Wat doet de politiek hieraan?
Het kabinet heeft al verschillende maatregelen genomen. Zo is de accijns op brandstoffen verlaagd, net als de btw op energie. Verder is er voor de laagste inkomens een toeslag van 800 euro. Daar komt later dit jaar nog 500 euro bij.
Voor volgend jaar zijn ook diverse maatregelen in voorbereiding. Zo blijft de accijnsverlaging op brandstof in stand. Ook komt er opnieuw een toeslag van 1.300 euro voor lage inkomens. Verder gaan het minimumloon en de uitkeringen omhoog en gaat de inkomstenbelasting omlaag.
Wat is er nodig om de inflatieproblemen te stoppen?
Het grootste probleem is dus die dure energie. Steeds meer huishoudens en bedrijven krijgen daarmee te maken. De Europese Unie wil de energieprijzen daarom omlaag krijgen, onder meer door een prijsplafond voor Russisch gas. Ook wil de EU de stroomprijs minder afhankelijk van de gasprijs laten zijn.
Verder wil Brussel dat er meer geld komt voor de laagste inkomens, door winsten van energieproducenten af te romen. Een akkoord over de maatregelen is er nog niet.
De ECB gaat de rente verhogen, helpt dat?
De ECB kondigde donderdag aan de rente met 0,75 procentpunt te verhogen, een ongekende stijging. Verdere verhogingen liggen in het verschiet.
Het idee is dat reguliere banken zoals ABN AMRO de rentes daardoor ook verhogen, bijvoorbeeld op spaargeld. Dit moet mensen verleiden meer te sparen en minder uit te geven, waardoor prijzen minder hard stijgen. Het is een vaak gebruikte methode om inflatie onder controle te krijgen. Of dat deze keer ook lukt, is afwachten. Een inflatie zoals nu hebben we al tientallen jaren niet meer gezien.
Wat kun je zelf doen om de kosten te drukken?
Wie eenmaal een duur energiecontract heeft, kan daar voorlopig niet van af. Minder gas en stroom gebruiken is daarom de beste manier om geld te besparen. Zo is het een goed idee om de stekker uit apparaten te trekken die je niet continu gebruikt, zoals een tweede koelkast, tv-ontvanger of wekkerradio. Op internet zijn tal van andere besparingstips te vinden.
Zijn er ook lichtpuntjes?
Die zijn er inderdaad. Zo zijn olie en benzine de laatste tijd wat minder duur geworden. Ook de prijzen van basisvoedsel zijn gedaald. Verder zorgt de renteverhoging van de ECB mogelijk dat we binnenkort weer wat rente op ons spaargeld krijgen. Maar voor wie honderden euro's per maand aan energie betaalt, zijn dat slechts druppels op een gloeiend hete plaat.
Kostencrisis: waarom stijgen alle prijzen en wat kunnen we eraan doen? - NU.nl
Read More
Tidak ada komentar:
Posting Komentar