De Tweede Kamer debatteerde woensdag urenlang over het snoeiharde rapport ‘Groningers boven gas’ van de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen. Het parlement probeerde zichzelf een spiegel voor te houden, maar schoot deels in een kramp toen er iets te diep in de wond werd geduwd. Zes zaken die opvielen.
De rol van premier Mark Rutte en zijn ,,ongeloofwaardige” optreden
De enquêtecommissie had toch wel aardig mild geoordeeld over de handel en wandel van premier Mark Rutte (VVD) in het hele gaswinnings- en aardbevingsdossier, vond een deel van de Tweede Kamer. Die wil donderdag toch wel wat duidelijker voor ogen krijgen hoe de commissie het optreden en de rolopvatting van de minister-president ziet. In het rapport ‘Groningers boven gas’ wordt gemeld dat de commissie vaststelt dat ,,de minister-president niet tijdig heeft ingegrepen in het beleid van vakministers [zoals Henk Kamp en Eric Wiebes]”. Ook heeft Rutte ,,voor Groningers niet het verschil gemaakt”.
PvdA-Kamerlid Henk Nijboer noemt dit een vaststelling. Maar welke politieke consequenties dat zou moeten hebben, blijft te vaag. Nijboer was juist zeer kritisch over VVD-premier Rutte die het ,,ongeloofwaardig” noemt dat de premier onder ede verklaarde dat hij zich pas in 2018 realiseerde wat de impact van de hoge gaswinning in 2013 voor Groningers betekende. De PvdA’er - en ook anderen - wezen de commissie er fijntjes op dat Rutte tijdens de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 in een talkshow zat met woedende Groningers. Sandra Beckerman (SP) vond het verhoor met Rutte ,,het meest ontwrichtende verhoor”. Ook fractievoorzitter Caroline van der Plas (BBB) was sceptisch en vroeg zich af onder welke steen de premier had geleefd. Ook de BoerBurgerBeweging wil een politiek oordeel van de enquêtecommissie over het handelen van de premier. Het werd Rutte ook meermaals verweten dat hij of zijn kabinet nog steeds niet inhoudelijk heeft gereageerd. Van der Plas: ,,Hij is de enige in het kabinet die er al die jaren met de neus bovenop heeft gezeten. Hij had het rapport zelf kunnen schrijven.” De PVV was het meest uitgesproken: Rutte moet gewoon wegwezen, zei Alexander Kops.
IJzersterk en emotioneel betoog Sandra Beckerman
,,Zes jaar geleden stelde ik slechts een vraag: Tweede Kamer, laten we dit nog langer gebeuren?” Met een trillende lip en een snik in haar stem zegt SP-Kamerlid Sandra Beckerman dat ,,de Tweede Kamer het heeft laten gebeuren”. Volgens haar heeft de Tweede Kamer gefaald. Even daarvoor heeft ze in haar betoog aangehaald hoe ze deze ene vraag op 20 april 2018, tijdens haar maidenspeech als Kamerlid, stelde.
Het betoog van het Kamerlid uit Groningen, door vele aardbevingsgedupeerden op handen gedragen, was er een van grote klasse. Ze raakte de juiste snaar, had op het goede moment emotie en zat boordevol zelfreflectie over de rol van het parlement en het kabinet. ,,Coalitiebelangen zorgen er vaak voor dat zaken die aangedragen worden door de oppositie geblokkeerd worden.” Het waren ‘eenpitters’ Pieter Omtzigt en BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas die Beckerman haar betoog van harte ondersteunden en speciaal naar de microfoon liepen om haar dat mee te delen.
Nederige en zelfkritische Tweede Kamer
Het is een ,,politieke doodzonde” dat de Tweede Kamer van tijd tot tijd niet goed is geïnformeerd. Onjuist zelfs. ,,Maar daar mogen we ons niet alleen maar achter verschuilen”, zei SP-Kamerlid Beckerman. Want volgens haar heeft diezelfde Tweede Kamer er ook in meerderheid mee ingestemd om een systeem op te tuigen waar de schadeafhandeling (door IMG) en versterking (door NCG) uit elkaar zijn getrokken. ,,Ook hebben wij niet in meerderheid ingestemd met een voornemen om de gaswinning omlaag te krijgen. Toen ik inzicht wilde in alle contacten tussen de Nederlandse staat en oliebedrijven Shell en ExxonMobil is dat met een stem meerderheid weggestemd.”
Verschillende fracties erkenden dat de Kamer vaak onvoldoende geïnformeerd werd door het kabinet. De commissie schrijft dat de Kamer zijn taak niet goed kon uitvoeren ,,door dit structurele gebrek aan informatie”.
Veel partijen lieten het toe om zichzelf, hun eigen fractie, maar ook de hele Tweede Kamer een spiegel voor te houden. Waar oud-Kamerlid Liesbeth van Tongeren tijdens haar verhoor al constateerde dat het parlement rond Groningen ,,had gefaald”, werd dat door de oppositie ook ronduit erkend. De Tweede Kamerleden die door de jaren heen Groningen deden waren lang niet altijd scherp genoeg.
Wat bleef hangen was dat de Kamer wel degelijk pogingen deed om kritisch naar zichzelf te kijken. Woorden als ,,schaamte” vielen. En dat het best beter had gekund en dat de Haagse politici ,,steken lieten vallen”.
De hele Tweede Kamer? Nou nee, er waren ook partijen die het van zich af probeerden te duwen. D66 bijvoorbeeld.
,,Echt voorzitter? Was dit het blokje zelfreflectie?” Sandra Beckerman van oppositiepartij SP kon haar verbazing op geen enkele wijze verbergen nadat VVD-Kamerlid Jeroen van Wijngaarden aangaf dat hij klaar was met zijn blokje politiek. Het was opvallend hoezeer de Kamerleden van coalitiepartijen VVD, D66 en ChristenUnie aan de oppervlakte bleven drijven toen het over hun eigen rol en die van hun fracties ging. PVV’er Kops noemde de afgelopen tien jaar Groningen ,,een VVD-probleem”. Andere fracties wezen op de constatering van de enquetecommissie dat de Tweede Kamer er maar niet in slaagde om door ,,coalitieafspraken heen te komen”.
Echt diepe ideeën over wat er anders zou moeten in het parlement, om hun eigen positie ten opzichte van de regering te verstevigen, kwamen er niet van VVD of D66. Tot teleurstelling van een groot deel - lees: de oppositie - van de Tweede Kamer.
Het onafhankelijke Kamerlid Pieter Omtzigt maakte er nog wel het meeste een punt van. Hij verwachtte voorstellen van een partij als D66 die democratische vernieuwing toch hoog in het vaandel heeft. ,,Als we vragen krijgen over coalitiedwang, dan verwacht ik ook reflectie over die coalitiedwang”, zei Omtzigt die van D66 wilde weten hoe zij artikel 68 in de wet (informatieplicht voor het kabinet aan de Tweede Kamer) beter willen maken. Maar inhoudelijk kreeg hij geen antwoord van D66.
Ook toen Omtzigt de ,,partijpolitieke discipline” aan de orde wilde stellen, sloten de coalitierijen zich. Maar Omtzigt porde daarmee wel in een open wond. Volgens hem worden Tweede Kamerleden van de coalitie onder druk gezet om mee te stemmen met de wens van het kabinet. ,,Wanneer wij beginnen over partijpolitieke discipline, stel ik vast dat in dit land [en in de Tweede Kamer], de luiken volledig dicht gaan.” Omtzigt wilde juist dat de Tweede Kamer hier ,,ontspannen” mee om zou moeten gaan. Hij wilde immers weten of de enquêtecommissie gaswinning Groningen onder druk is gezet. ,,Als ik die vraag niet kan stellen, na alles wat hier gebeurd is, vind ik dat beledigend”, bitste hij naar D66.
Positieve uitzondering was overigens CDA-Kamerlid Agnes Mulder. Zij gaf gewoon toe dat ze ,,grote spijt had” van het feit dat de versterkingsaanpak per dorp/woonwijk van tafel verdween. Mulder keek goed naar haar eigen rol en die van haar partij. ,,Ik heb ook gefaald en dat vind ik vreselijk.”
Oud-coalitie-Kamerleden CDA en PvdA voelen zich, met de kennis van nu, bedrogen door het toenmalige kabinet-Rutte
De noordelijke Kamerleden Henk Nijboer (PvdA) en Agnes Mulder (CDA) zaten tien jaar geleden al in de Tweede Kamer toen er werd gesproken over de hoge gaswinning van 2013. Toen werd bijna 54 miljard kuub gas gewonnen. Noodzakelijk, zei het kabinet toen. Dat blijkt nu heel anders te liggen. Er had gemakkelijk 20 miljard kuub minder gewonnen kunnen worden. Nijboer en Mulder voelen zich bedonderd, zeiden ze tijdens het debat. ,,Steeds is tegen ons gezegd door het kabinet: Vanwege de leveringszekerheid moet dit doorgaan. Het is onverantwoord om de gaswinning te verlagen. Ziekenhuizen moeten dicht. Toen ik de verhoren zag en hoorde dat het niet zo was... Ik voelde mij bedonderd en bedrogen. Ik ben bedonderd en bedrogen”, zei Nijboer die toen in de coalitie zat. ,,Dat blijkt dus gewoon gelogen te zijn. Ongekend in een democratie.”
Onduidelijkheid over de ereschuld
In aanbeveling 11 van de enquêtecommissie gaat het over de ereschuld die Nederland heeft aan de regio Groningen, Noord-Drenthe en haar inwoners. Maar wat is dat dan precies, vroeg Joost Eerdmans (JA21) hardop af. Tijdens het debat werd dat ook niet altijd even duidelijk. Het werd menigmaal aangehaald. PvdA’er Nijboer vindt in ieder geval dat het kabinet zestig jaar lang moet investeren in Groningen om die ereschuld af te lossen. Dat is een structurele oplossing, vindt Nijboer, voor een regio waar huisartsenposten sluiten, buslijnen worden geschrapt en ziekenhuizen worden samengevoegd. D66 had het over de ,,meest kindvriendelijke regio” van Nederland waar het perspectief niet langer onder de grond zit, maar in de knappe koppen van jongeren.
Donderdagmiddag en -avond zullen de zeven commissieleden, onder leiding van voorzitter Tom van der Lee (GroenLinks), ingaan op de vele op- en aanmerkingen. En dus ongetwijfeld ook op de vraag: Wat is dat nou eigenlijk, die ereschuld?
Zes zaken die opvielen tijdens het debat over de aardgaswinning in Groningen. Sandra Beckerman voert met trillende lip en een snik in haar stem betoog van grote klasse - Dagblad van het Noorden
Read More
Tidak ada komentar:
Posting Komentar