De hoogste bestuursrechter neemt in zijn vonnis de conclusies over van ingenieursbureau Arcadis, dat in opdracht van de overheid een ecologische analyse maakte om de stikstofschade vast te stellen. De Raad van State vindt dat Arcadis afdoende bewijst dat de stikstofemissies van het Porthos-project geen schade toebrengen aan beschermd natuurgebied.
Milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) lijdt hiermee een gevoelige nederlaag. MOB was eind 2021 naar de rechter gestapt om de bouwvergunningen voor het klimaatproject aan te vechten. De milieuactivisten procedeerden niet alleen vanwege de mogelijke natuurschade tegen Porthos, maar ook omdat ze principiële bezwaren hebben tegen het project zelf.
Porthos is op dit moment het grootste project ter wereld dat gebaseerd is op de techniek carbon capture and storage (CCS). Vier petrochemische bedrijven in het Botlekgebied die samen veel koolstofdioxide (CO2) uitstoten, willen een deel van dat broeikasgas de komende vijftien jaar afvangen en opslaan in een leeg gasveld onder de Noordzee. Het project voorkomt dat in totaal 37 megaton CO2 in de atmosfeer belandt en bijdraagt aan de opwarming van het klimaat. De Nederlandse overheid verstrekt maximaal 2,1 miljard euro subsidie aan de vervuilende bedrijven, waaronder Shell en ExxonMobil. Die subsidie compenseert de extra kosten die de deelnemers maken om hun broeikasgassen op die manier weg te werken.
Lees ook: Carbon Capture and Storage, de Holle Bolle Gijs van het klimaat
Het afvangen van koolstofdioxide geldt als geitenpaadje naar minder opwarming van de aarde. Wat maakt de methode aantrekkelijk en kan die zijn belofte waarmaken? Lees hier onze analyse.
MOB keert zich tegen de CCS-techniek, omdat die petrochemische bedrijven in staat stelt fossiele brandstoffen te blijven verbranden in plaats van hun productieproces te elektrificeren of over te stappen op waterstof. MOB vindt het principieel onjuist dat burgers gemeentelijke afvalheffingen betalen om van hun vuilnis af te komen, maar dat vervuilende bedrijven vele miljarden subsidie krijgen om hun schadelijke uitstoot onder de grond te stoppen.
Het kabinet is groot voorstander van Porthos, omdat CCS cruciaal zou zijn voor het behalen van de Nederlandse klimaatdoelen. Ook het VN-klimaatpanel concludeert dat de internationale klimaatopgave onhaalbaar is zonder brede toepassing van CCS.
MOB vindt echter dat Nederland CCS niet nodig heeft. Voorzitter Johan Vollenbroek schreef woensdag in een persbericht dat de overheid het belang van het Porthos-project voor het behalen van de Nederlandse klimaatdoelen schromelijk overdrijft. Porthos verlaagt de landelijke broeikasgasemissies vanaf 2026 met 2,5 megaton per jaar, maar alleen staalfabriek Tata Steel stoot jaarlijks al 12 megaton uit. Het met een kwart inkrimpen van de Nederlandse veestapel zou evenveel klimaatwinst opleveren als het Porthos-project, en daarnaast nog een forse daling van de landelijke stikstofuitstoot realiseren.
Europese Habitatrichtlijn
De milieuorganisatie probeerde het project tegen te houden met een beroep op de Europese Habitatrichtlijn. In deze strenge natuurbeschermingswet staat dat EU-lidstaten geen projecten mogen vergunnen die mogelijk schadelijk zijn voor Natura 2000-gebieden. Tijdens de bouw van de Porthos-installaties, die naar schatting twee jaar in beslag neemt, komt er extra stikstof terecht op acht natuurgebieden rond Rotterdam. De overheid onderkent dit, maar betoogde voor de Raad van State dat die extra stikstofneerslag zo gering is dat dit geen enkel verschil maakt voor de natuurkwaliteit in die gebieden.
In eerste instantie beriep de overheid zich op de wettelijke bouwvrijstelling die in juli 2021 van kracht werd. Die bepaalde dat alle stikstofuitstoot van tijdelijke bouwwerkzaamheden structureel genegeerd mag worden bij het beoordelen van eventuele natuurschade. De Raad van State torpedeerde die wetgeving vorig jaar in een tussenvonnis van de Porthos-zaak, omdat niet per definitie kan worden uitgesloten dat tijdelijke uitstoot – hoe gering ook – in sommige gevallen toch natuurschade veroorzaakt.
Omdat de overheid geen beroep meer kon doen op de algemene bouwvrijstelling, moest zij met een goed onderbouwde ecologische analyse aantonen dat Porthos geen kwaad kan voor de natuur. Die analyse, gemaakt door Arcadis, heeft de Raad van State in zijn einduitspraak onverkort aanvaard. Hoewel Arcadis in zijn rapport wel ingaat op de specifieke ecologische kenmerken van de betrokken natuurgebieden, is de kernredenering waarop het ingenieursbureau zich beroept dezelfde als die achter de bouwvrijstelling. Namelijk: de stikstofuitstoot van Porthos is zo tijdelijk en zo klein dat op voorhand kan worden uitgesloten dat dit significante effecten heeft op de duingebieden rond de Maasstad.
Precedentwerking uitspraak
Vollenbroek en zijn juridisch adviseur Valentijn Wösten zijn dan ook teleurgesteld over de uitspraak, hoewel ze die beiden al een beetje zagen aankomen. Ze waren vooraf al bang dat de rechter dit prestigeproject van de overheid niet zou durven torpederen en het Arcadis-rapport daarom – al dan niet bewust – zwaarder zou laten wegen dan de contra-expertise van de wetenschappers die MOB in stelling bracht. ‘Ik heb de indruk dat de Raad van State het beweerde nationale belang van dit klimaatproject heeft laten meewegen in de uitspraak’, reageert Vollenbroek.
Wösten vindt het in dat verband opmerkelijk dat bestuursrechter Bart Jan van Ettekoven bij het voorlezen van de uitspraak benadrukte dat deze geen precedentwerking heeft voor andere bouwprojecten. ‘Ik vind dat een heel naïeve opmerking. De Raad van State weet donders goed dat de generieke redenering die Arcadis in deze rechtszaak heeft gebruikt, en die nu door de hoogste rechtbank is gevolgd, nu ook in procedures over andere bouwprojecten zal worden toegepast.’
Wösten, die MOB in de Porthos-zaak vertegenwoordigde, denkt dat de rechter ingenieursbureaus als Arcadis en Haskoning hiermee een prachtig verdienmodel heeft verschaft. ‘Bureaus die in opdracht ecologische analyses maken, zullen dit vonnis met rode oortjes lezen. Elke kapitaalkrachtige opdrachtgever kan nu voor een paar ton zo’n ecologisch witwasrapport bestellen waarmee hij voor de rechter kan aantonen dat zijn bouwproject niet schadelijk is voor de natuur.’
Wösten vergelijkt de praktijk met die van accountantskantoren die worden betaald door de bedrijven waarvan ze worden geacht de boekhouding kritisch te controleren. ‘Die produceren tegen betaling gewoon het gewenste resultaat: dat er geen natuurschade optreedt.’
Publiek versus commercieel belang
Maar MOB heeft toch ook eigen experts ingehuurd die betaald krijgen voor een rapport dat het betoog van de milieuactivisten in de rechtbank ondersteunt? Wösten: ‘Ja, maar het verschil is dat wij niet verdienen aan de uitkomst van dit proces. MOB procedeert voor natuurbehoud en dat is een publiek belang. Terwijl de chemische bedrijven die aan Porthos deelnemen een commercieel belang hebben bij dit CCS-project.’
Het consortium achter Porthos en de ministers van Economische Zaken en Klimaat zijn uiteraard blij met het vonnis. Klimaatminister Rob Jetten spreekt van ‘belangrijk nieuws voor de energietransitie en het klimaat’. Collega-minister Micky Adriaansens (Economische Zaken) zegt: ‘Dit is een heel goede ontwikkeling en een mooie dag voor de Rotterdamse en Nederlandse industrie’.
Het Porthos-consortium meldt in een persbericht dat de bouwwerkzaamheden hopelijk begin volgend jaar kunnen beginnen. De rechtszaak heeft het project twee jaar vertraagd. Porthos had eigenlijk begin 2024 al in bedrijf moeten zijn.
Groen licht voor CO2-opslag onder Noordzee, milieuactivisten verliezen strijd tegen Porthos-project - de Volkskrant
Read More
Tidak ada komentar:
Posting Komentar