Sneller 5G in NL - Inmarsat moet weg - Tweakers

Wat de Nederlandse overheid betreft is het klaar; Inmarsat moet weg uit Friesland en moet volgend jaar februari in Griekenland zitten. Zo moet er in Nederland ruimte komen voor 3,5GHz-5G, ofwel sneller mobiel internet. In dit artikel kijken we naar dit besluit en naar de uitrol van 3,5GHz-5G.

Veel Nederlandse smartphones ontvangen al jaren 5G, maar in de praktijk verschilt het nog niet veel van 4G. Dit komt doordat hiervoor extra frequentiebanden nodig zijn, waarvan de 3,5GHz-band als de belangrijkste wordt gezien, en dat is in Nederland een probleem. Die 3,5GHz-band is hier namelijk niet leeg, maar wordt gebruikt door allerlei partijen die niet zo snel kunnen verhuizen. Daarom is de 3,5GHz-band, tot ergernis van providers en het ministerie van Economische Zaken, tot op heden niet te gebruiken voor 5G.

Om de huidige problemen met 3,5GHz-5G goed te begrijpen, splitsen we de huidige gebruikers op in twee groepen. Aan de ene kant heb je de lokale gebruikers, zoals de Rotterdamse containerterminals van ECT Hutchison Ports, Schiphol en gemeenten. Zij hebben lokale netten die ze op hun terreinen gebruiken voor bijvoorbeeld cameranetwerken of om containers geautomatiseerd te kunnen verplaatsen. Over deze groep hebben we het straks.

Die tweede groep is voor nu het belangrijkst en de reden dat we dit artikel nu schrijven. Deze groep bestaat alleen uit Inmarsat, een satellietbedrijf dat met een grondstation in het Friese Burum inmiddels dertig jaar lang noodcommunicatie verzorgt voor schepen op zee en vliegtuigen. Het ministerie maakte deze week bekend dat dit bedrijf moet verhuizen naar Griekenland, na jaren van onderling overleg. Gedwongen onderling overleg, want deze gesprekken volgden na een uitspraak van de rechtbank.

In 2020 moest Inmarsat ook weg

Het is namelijk niet voor het eerst dat de overheid Inmarsat dwingt uit Nederland te vertrekken. In 2020 gebeurde dat ook al, eveneens om ruimte te maken voor 5G. Inmarsat was het hier echter niet mee eens en stapte naar de rechter. Het bedrijf gebruikt het grondstation namelijk deels voor commerciële toepassingen, maar ook om die belangrijke noodcommunicatie voor schepen en vliegtuigen te kunnen verzorgen.

De rechter gaf Inmarsat destijds gelijk. Inmarsat is immers verplicht om die noodcommunicatie met 99,9 procent betrouwbaarheid te verzorgen, wat met het gedwongen vertrek in 2020 niet mogelijk zou zijn. Het ministerie had in kaart moeten brengen hoe de noodcommunicatie gewaarborgd blijft voordat de bescherming die Inmarsat via het Nationaal Frequentieplan 2014 geniet, ingetrokken mocht worden.

Wat volgde was onderzoek van een adviescommissie, aangesteld door de overheid. De conclusie daaruit, en het pad dat de overheid heeft gevolgd, is dat Inmarsat begin 2024 moet vertrekken uit Nederland. Het bedrijf had namelijk in Griekenland een plek gevonden waar het een grondstation kon plaatsen voor de Nederlandse activiteiten. Daarbij gold de kanttekening dat dit kon worden uitgesteld met maximaal een jaar, als de bouw bijvoorbeeld zou tegenvallen of vergunningen niet op tijd zouden binnnenkomen.

Micky Adriaansens

De bouw is het probleem niet - die is inmiddels afgerond en de laatste configuratietests vinden plaats - maar bij de vergunningen gaat het fout, althans, wat Inmarsat betreft. De Griekse overheid heeft namelijk een vergunning verleend tot 31 december 2027. Dit is volgens Inmarsat niet goed genoeg. "Inmarsat heeft aangegeven dat het alleen haar dienstverlening zal migreren als zij zekerheid heeft dat het noodverkeer tot en met 2032 in Griekenland is gewaarborgd", zegt demissionair minister van Economische Zaken Micky Adriaansens. "Inmarsat heeft in gesprekken aangegeven dat hiervan onder de huidige omstandigheden volgens hun geen sprake is."

De vergunning kan wel met nog eens vijf jaar verlengd worden, tot eind 2032, en Inmarsat zou hier ook een 'vooruitzicht' op hebben gekregen, zegt de minister. Maar dat vooruitzicht is niet wettelijk bindend. Op papier kan Inmarsat dus naar Griekenland verhuizen, daar nog vier jaar mogen zitten en daarna weer moeten vertrekken. Het lijkt erop dat Inmarsat die situatie wil voorkomen. Het bedrijf is hoe dan ook 'niet bereid' om in de huidige omstandigheden naar Griekenland te verhuizen.

"Inmarsat vraagt om garanties die nergens in Europa kunnen of zullen worden gegeven."Het ministerie gaat hier niet in mee. "Ik ben van mening dat de optie die nu voor Inmarsat beschikbaar is, het hen zonder meer mogelijk maakt te verhuizen naar Griekenland. Ik betreur het dan ook dat de onderhandelingen er nog niet in hebben geresulteerd dat Inmarsat bereid is de laatste stap te nemen en daadwerkelijk naar Griekenland te migreren", zegt de minister, 'ondanks de getoonde commitment' die de Griekse overheid zou hebben laten zien. "Inmarsat vraagt om garanties die nergens in Europa kunnen of zullen worden gegeven."

Het uitblijven van een akkoord kan er volgens de minister niet toe leiden dat de uitrol van 3,5GHz-5G 'voor onbepaalde tijd moet worden uitgesteld'. Het Nationaal Frequentieplan wordt dan ook zodanig gewijzigd dat Inmarsats bescherming per 1 februari 2024 komt te vervallen en de ruimte daarna beschikbaar komt voor 5G.

Belangrijk: dit betekent niet per se dat providers vanaf februari de 3400MHz-3800MHz-band kunnen gebruiken voor 5G. Eerst moet het nieuwe Frequentieplan gemaakt worden, waarvoor een ontwerpbesluit nodig is en waarop een consultatieronde volgt. Als de frequentieplanning definitief is, kunnen de frequenties geveild worden. De demissionaire minister geeft in haar Kamerbrief geen tijdpad voor wanneer de frequenties ingezet zouden kunnen worden.

Het is bovendien nog onduidelijk wat Inmarsat nu gaat doen. Dit bedrijf heeft in het verleden laten zien de rechtszaal niet te schuwen; een nieuwe rechtszaak is dan ook niet uit te sluiten. Tweakers heeft het bedrijf vragen gesteld, maar kreeg voor publicatie geen reactie.

De lokale gebruikers

Los van Inmarsat, is er nog een belemmering voor de 3,5GHz-5G-veiling. Daarvoor moeten we het hebben over die eerdere groep, de lokale gebruikers. Zij hebben nu een vergunning om tot 2027 delen van de 3,5GHz-band te gebruiken voor eigen lokale netten. Deze vergunningen zijn vesnipperd over de hele band; het ministerie wil de vergunningen bundelen in twee delen van de band. Zo ontstaat er een deel van de frequentieband die alleen door lokale gebruikers kan worden ingezet, ongeveer 25 procent van de band, en is de rest voor providers. Providers hebben op deze manier landelijke dekking en hoeven zich in sommige regio's geen zorgen te maken om verstoring van bestaande gebruikers.

Dit betekent echter dat sommige lokale gebruikers moeten verhuizen naar andere delen van de frequentieband. Voor een deel van de apparatuur hoeft dit geen probleem te zijn, maar er is ook apparatuur waarbij dat simpelweg niet mogelijk is. Dus moeten deze partijen nieuwe apparatuur aanschaffen. In februari waarschuwde het ministerie al dat deze verhuizing in het ergste geval vertraging kan opleveren voor de veiling. Het is niet duidelijk of dat nog steeds het geval is.

Andere partijen zijn het in het geheel niet eens met de frequentieruimte die ze hebben gekregen en de voorwaarden. Zo ook de Royal Schiphol Group, die in mei aangaf dat de gekozen frequentieruimte leidt tot schaarste voor lokale netwerken en dat de gekozen indeling 'onvoldoende geschikt is voor verdere ontwikkelingen van toepassingen op basis van private netwerken'. Dit komt deels door de gekozen indeling van de bandbreedte, waarbij er 50MHz bovenaan en onderaan de 3,5GHz-band zit.

Eén blok van 50MHz biedt minder bandbreedte dan een volledig blok van 100MHz. Dat onderste blok van 50MHz zal naar verwachting bovendien minder bruikbaar zijn, doordat andere landen hier meestal geen frequentieruimte beschikbaar hebben gesteld voor lokale gebruikers. Dit betekent dat de markt voor fabrikanten relatief klein zal zijn, waardoor er naar verwachting weinig apparatuur op de markt komt die deze frequenties zal gebruiken.

Spectrum voor lokale gebruikers in verschillende landen, via Euwena

Daardoor verwacht de branche dat in de praktijk alleen dat bovenste 50MHz-blokje van 3750-3800MHz beschikbaar zal zijn. 50MHz biedt zoals gezegd minder bandbreedte dan 100MHz, wat betekent dat een netwerk minder capaciteit en lagere snelheden zal hebben. Zeker voor een gebied waarin veel lokale partijen naar verwachting 5G-diensten willen aanbieden, zoals Schiphol en de Rotterdamse haven, leidt dit tot schaarse ruimte.

Die schaarse ruimte wordt in het huidige NFP-voorstel verdeeld via een first come first served-principe. Onder meer Schiphol wil juist een coördinerende rol, legt het bedrijf uit aan Tweakers, waarbij het de beschikbare frequentieruimte zelf kan verdelen onder de partijen die op de luchthaven 3,5GHz-diensten willen aanbieden. Dit zou efficiënter en eerlijker zijn.

Het tweede probleem dat Schiphol bij de NFP-consultatie noemt, betreft de zogenaamde synchronisatieparameters. Deze parameters bepalen de uplink- en downlinkdatastromen, dus hoeveel er geüpload en gedownload kan worden. Naburige netwerken moeten deze synchronisatieparameters op elkaar afstemmen om verstoringen te voorkomen. Schiphols probleem is dat een 5G-provider meer ruimte beschikbaar zal stellen voor downloads, aangezien telefoongebruikers meer downloaden dan uploaden. Een lokale gebruiker met een eigen cameranetwerk, om maar iets te noemen, zal juist meer uploaden dan downloaden en daarom andere synchronisatieparameters willen zien.

Cameratoezicht in Amsterdam

In het huidige Nationale Frequentieplan mogen providers zelf kiezen wat die synchronisatieparameters zijn, wat 'ertoe leidt dat private netwerken gedwongen kunnen worden deze afwijkingen te accepteren, zonder daartoe enige inspraak te hebben', zegt Schiphol. "Wij zijn van mening dat de NFP-wijziging onvoldoende blijk geeft van een gedegen belangenafweging", zei het bedrijf in mei.

"Het Nationaal Frequentieplan maakt het onmogelijk voor Schiphol en andere mainports om te blijven voldoen aan de hoge eisen van digitalisering, automatisering en verduurzaming", zei het bedrijf deze week tegen Tweakers. Schiphol heeft samen met Havenbedrijf Rotterdam een alternatief plan voorgesteld aan het ministerie, dat niet door het ministerie werd meegenomen. Vanwege de problemen met het NFP, spanden Schiphol en Havenbedrijf Rotterdam eerder dit jaar een rechtszaak aan tegen het ministerie. Voor deze zaak zijn twee dagen in oktober gepland; ruim voordat Inmarsat uit Nederland moet vertrekken. Inmiddels hebben zich ook andere partijen aangesloten bij de rechtszaak.

Met het eigen 5G-netwerk wil Schiphol bijvoorbeeld de bagageafhandeling verder kunnen automatiseren en Havenbedrijf Rotterdam wil er autonoom varen mee mogelijk maken. Mocht de rechtbank deze bedrijven gelijk geven, dan is uitstel van de 5G-veiling zo goed als onvermijdelijk. Dan verschuift immers het te veilen spectrum, waardoor zowel providers als de overheid opnieuw onderzoek zullen willen doen naar de veiling. Want vergis je niet: die frequenties zijn miljoenen waard. Minstens 176 miljoen euro, als het aan de Nederlandse overheid ligt.

Toekomst van 3,5GHz-5G blijft troebel

De Nederlandse overheid heeft met het besluit om Inmarsat vanaf februari volgend jaar uit Nederland te weren, een duidelijke stap gezet richting 3,5GHz-5G in het hele land. Tegelijk blijft er nog veel onduidelijk en is het allerminst zeker dat sneller 5G daadwerkelijk begin volgend jaar te gebruiken zal zijn. Aan de ene kant wil de Nederlandse overheid een sterke digitale infrastructuur, waar 3,5GHz-5G bijhoort. 3,5GHz-5G belooft de volgende stap te zetten met sneller internet, meer capaciteit en lagere latency, wat nieuwe toepassingen mogelijk moet maken. Zonder een snelle inzet van de 3400-tot-3800-MHZ-band dreigt Nederland achter te lopen, stelt de overheid.

Aan de andere kant zijn er partijen die nu al jarenlang 'hun' frequenties zonder problemen gebruiken, die nu het risico lopen die frequenties mis te lopen. Deze bedrijven stellen juist dat zonder genoeg frequentieruimte beschikbaar te stellen voor hun lokaal gebruik, Nederland óók op digitaal vlak dreigt achter te lopen. Het maakt het voor bedrijven namelijk lastiger om te investeren in automatisering, stellen zij, wat niet goed is voor het bedrijfsleven.

En dan is er nog Inmarsat. In principe kan het bedrijf verhuizen, maar het zegt het risico te lopen na 2027 ook uit Griekenland te moeten verhuizen. Ook vanuit dat oogpunt is het begrijpelijk dat dit bedrijf, dat kritieke noodcommunicatie mogelijk maakt, wil gaan voor wat de meeste zekerheid geeft. Het is echter duidelijk dat de overheid niet wil wachten op de zekerheid die het bedrijf verlangt.

Een complexe situatie dus. Elke stap naar een deel van de lokale gebruikers, kan weer nadelig zijn voor andere lokale gebruikers die dan juist hún frequentieruimte verliezen. Extra ruimte voor Inmarsat is weer nadelig voor zowel providers als lokale gebruikers, die dan moeten inschikken met hun 3,5GHz-ruimte. En minder frequentieruimte voor providers betekent weer dat het Nederlandse consumenten-5G minder snel zal zijn: volgens overheid en providers ook geen goede oplossing. Uiteindelijk lijkt het ministerie in een onmogelijke situatie te zitten, waarin een gouden oplossing, die voor élke partij toereikend is, ver weg lijkt. En daarmee ook de toekomst waarin Nederlanders 3,5GHz-5G kunnen gebruiken.

Adblock test (Why?)

Sneller 5G in NL - Inmarsat moet weg - Tweakers
Read More