Het kabinet is op 7 juli nog maar net gevallen als de Europese Commissie aanklopt bij het Torentje. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen wil zo snel mogelijk weten wie Green Deal-commissaris Frans Timmermans na diens verwachte vertrek naar Den Haag gaat opvolgen. Von der Leyen wil een naam, liefst nog voor het zomerreces op 1 augustus begint.
De Commissie is bezorgd. Eind november start de internationale klimaatconferentie (COP28) in Dubai, een belangrijke ontmoeting, zeker na de weinig succesvolle klimaattoppen in Glasgow (2021) en Sharm-el-Sheikh (2022). De EU-delegatie moet worden geleid door een ervaren en ingewerkte klimaatcommissaris, Nederland mag dus niet dralen.
In directe contacten tussen Von der Leyen en demissionair premier Mark Rutte en tussen hun teams, schetst de Commissie het gewenste profiel van de nieuwe Nederlandse commissaris. Diplomatieke ervaring en kennis van financiën staan bovenaan, de COP-toppen met bijna tweehonderd landen gaan immers over geld en onderhandelen.
Over de auteur
Marc Peeperkorn is sinds 2008 de EU-correspondent voor de Volkskrant. Hij schreef dit stuk op basis van achtergrondgesprekken met ingewijden in Den Haag en Brussel.
Als Timmermans zich op 20 juli officieel opwerpt als kandidaat-lijsttrekker voor de nieuwe gecombineerde PvdA/GroenLinks-fractie, raken de contacten tussen Brussel en Den Haag in een stroomversnelling. Temeer omdat Von der Leyen het vrijwillige vertrek van Timmermans wil aangrijpen voor een herschikking binnen de Commissie.
Sefcovic
De PvdA’er trok afgelopen jaar meer en meer het vuur aan van de Europese christendemocraten, Von der Leyens partij. Om haar partijgenoten tegemoet te komen, overweegt de Commissievoorzitter de coördinerende rol voor de Green Deal bij commissaris Maros Sefcovic te leggen, een vrij onzichtbare en gematigde sociaaldemocraat.
Bij deze reshuffle speelt ook de gespannen relatie tussen Timmermans en Von der Leyen een rol: de twee konden politiek en persoonlijk nauwelijks door één deur. Ook hun beider kabinetschefs – haar rechterhand Bjoern Seibert, voor Timmermans voormalig PvdA-leider Diederik Samsom – zijn niet direct vrienden te noemen. Een kleinere portefeuille voor de nieuwe Nederlandse commissaris (alleen klimaat) haalt spanning weg. Von der Leyen ziet altijd kansen bij onverwachte ontwikkelingen.
Kaag
Eind juli ligt er volgens betrokkenen geen lijstje met kandidaten, maar circuleren er wel twee namen: die van Samsom en Sigrid Kaag, de D66-minister van Financiën. Samsom valt snel af. Niet zozeer vanwege de animositeit die hij in Brussel oproept, maar omdat Rutte een promotie van Samsom (met wie hij goed overweg kan) absoluut niet in Den Haag verkocht krijgt. Een kopstuk van een oppositiepartij een paar maanden voor de verkiezingen een prachtig politiek platform geven in Brussel, gaat de coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie vele stappen te ver.
Blijft over Kaag. Voor haar staan alle vakjes aangevinkt: ruime diplomatieke ervaring bij de VN; kennis van financiën als minister van dat departement; en voldoende bestuurlijke ervaring met twee ministerschappen en als vicepremier.
Von der Leyen laat weten dat Kaag in principe zeker geschikt is. Dat ze een liberale vrouw krijgt in ruil voor Timmermans, komt haar op dat moment ook wel goed uit. De Deense commissaris Margrethe Vestager (Concurrentie) heeft immers net laten weten dat ze graag de Europese Investeringsbank (EIB) wil leiden. Als ze die baan krijgt, stuurt Kopenhagen naar verwachting als vervanger een sociaaldemocratische man. Met Kaag blijft de man-vrouwverhouding én de politieke balans in de Commissie in evenwicht.
Rutte vraagt Von der Leyen echter om tijd. Hij zegt haar dat de demissionaire status van zijn kabinet, alsook zijn eigen verzwakte positie nu hij uit de politiek vertrekt, een snel besluit onmogelijk maakt. Hij wijst Von der Leyen erop dat Timmermans pas medio augustus zijn ontslag bij haar zal indienen, nadat hij officieel door de PvdA- en GroenLinks-leden tot lijsttrekker is benoemd. Ook dat noopt tot enig uitstel, aldus Rutte.
Hij belooft Von der Leyen voor eind augustus met een kandidaat te komen. Dan kan het Europees Parlement de nieuwkomer in september ondervragen en zit die, bij goedkeuring door de parlementariërs, in oktober in het Berlaymont, het hoofdkantoor van de Commissie. Precies op tijd voor de COP28.
Hoekstra
Door de voordracht over de zomervakantie heen te tillen, komt er tijd voor andere geïnteresseerden om zich te melden. CDA-Europarlementariër Esther de Lange toont belangstelling en dan, voor velen totaal onverwacht, ook haar partijgenoot Wopke Hoekstra, de demissionaire minister van Buitenlandse Zaken.
Bij de keuze tussen de twee CDA’ers valt De Lange snel af. Hoekstra past beter in de profielschets van de Commissie en heeft politiek meer gewicht dan de Europarlementariër. Het plaatst Rutte voor een dilemma: stelt hij Kaag of Hoekstra teleur?
Wat volgt is overleg in Den Haag tussen de leiders van de coalitiepartijen. Na het beraad met deze ‘smaldelen’ trekt Rutte het besluit naar zich toe. Hij oordeelt dat Hoekstra op de meeste steun kan rekenen. Volgens betrokkenen scharen VVD, ChristenUnie en CDA zich achter hem, Kaag krijgt alleen steun van haar eigen D66.
De keuze voor Hoekstra verklaren dezelfde betrokkenen mede uit de moeizame verhouding tussen Rutte en Kaag. Rutte is niet vergeten dat Kaag hem pal voor het Kamerdebat op 10 juli over de val van het kabinet, telefonisch liet weten dat haar partijgenoten mogelijk de motie van de oppositie zouden steunen om hem als demissionair premier weg te sturen. De motie werd uiteindelijk niet ingediend, Rutte kondigde tijdens het debat zijn vertrek uit de politiek aan.
Vrijdag 25 augustus meldt Rutte na afloop van het kabinetsberaad dat Hoekstra de kandidaat is om Timmermans op te volgen. Het hele kabinet steunt dit besluit, stelt de premier. Hij hamert op het belang van de COP28 en benadrukt hoe geschikt Hoekstra is om de EU op die klimaattop te leiden.
Cadeautje
Von der Leyen had prima met Kaag kunnen leven, maar Hoekstra - een partijgenoot - is een politiek cadeautje. Dat heeft ze Rutte eerder ook laten weten. Ze verwacht dat Hoekstra kan helpen bij haar pogingen de christendemocraten in het Europees Parlement achter de Green Deal te houden.
Van belang is ook dat de kans dat Vestager vertrekt inmiddels aanzienlijk is gekrompen. De Deense commissaris heeft de boosheid gewekt van Berlijn en Parijs, wier steun onmisbaar is om de EIB-baan te krijgen. Haar voornemen een Amerikaanse aan te trekken als topadviseur valt daar niet goed. Na alle commotie gaat het plan uiteindelijk niet door, maar het kwaad is dan al geschied. Von der Leyen heeft naar verwachting geen liberale vrouw meer nodig voor het evenwicht in de Commissie en ruilt Timmermans graag in voor Hoekstra.
Geruchten dat Von der Leyen de keuze voor Hoekstra zou hebben afgedwongen, wordt door betrokkenen in Brussel en Den Haag ontkend. Rutte heeft, na overleg met de coalitiepartners, zelf de afweging gemaakt. Als het Kaag was geworden, was Von der Leyen daarmee akkoord gegaan.
Totale onzin
Dat Rutte door Von der Leyen beloond zou zijn - in de vorm van hulp bij een toekomstige baan - noemen Brusselse en Haagse ambtenaren totale onzin. Ze wijzen erop dat Rutte überhaupt geen interesse heeft in een Europese topbaan. En als hij die ambitie alsnog krijgt, heeft hij de hulp van Von der Leyen niet nodig. De topjobs worden niet verdeeld door de Commissievoorzitter, maar door de regeringsleiders. En die kent Rutte beter dan Von der Leyen. Hij zou eerder een concurrent van haar kunnen zijn, mocht Rutte Commissievoorzitter willen worden.
Dinsdag meldt Hoekstra zich in Brussel voor zijn sollicitatiegesprek met Von der Leyen. Zij toetst vooral zijn bereidheid zich als een razende in te werken. Na afloop zegt Hoekstra dat het een ‘uitstekend gesprek’ was, over zijn mogelijke portefeuille wil hij niets zeggen. ‘Dat is aan de president (Von der Leyen, red).’
Een half uur later komt Von der Leyen met haar persverklaring, die al klaarlag. Hoekstra krijgt klimaat, de Commissievoorzitter prijst zijn motivatie en benadrukt het belang van zijn ervaring voor het slagen van de COP28. De sociaaldemocraten en Groenen in het parlement beloven vuurwerk tijdens de hoorzitting met Hoekstra, maar EU-ambtenaren verwachten dat de meerderheid van de parlementariërs Hoekstra zal steunen.
Hoe een demissionaire impasse Hoekstra aan een Brusselse topjob hielp - de Volkskrant
Read More
Tidak ada komentar:
Posting Komentar