Na drie dagen stevig onderhandelen, heeft de top van het kabinet vooral tijd gekocht om nu geen al te grote beslissingen te hoeven nemen over het stikstofbeleid. Het hoge woord is er wel uit: het CDA wil heronderhandelen over de deadline voor wanneer de stikstofuitstoot gehalveerd moet zijn.
Ondanks de pogingen van de kabinetsleden om uit te leggen dat dit voor nu de beste oplossing is, zijn de commentaren niet mals. "We kijken naar een kabinetscrisis in slow motion", twittert Wim Voermans, hoogleraar staatsrecht in Leiden.
Vanuit oppositiepartijen is de kritiek eveneens stevig. GroenLinks-leider Jesse Klaver ziet "totale onmacht" bij het kabinet. "Wat een bende", laat PVV-leider Geert Wilders weten.
Het kabinet deed sinds de verkiezingsuitslag op 15 maart van de Provinciale Staten voorkomen alsof er breed werd gezocht naar een analyse over hoe het kan dat de BoerBurgerBeweging (BBB) zo overweldigend won in alle provincies.
Maar een mogelijke kabinetscrisis draait uiteindelijk om die ene zin in het coalitieakkoord: 'We versnellen de doelstellingen in de wet stikstofreductie en natuurverbetering van 2035 naar 2030.'
'Wij moeten klare wijn schenken'
Toch geen goed idee, vindt het CDA inmiddels. De christendemocraten proberen sinds de zomer iets te forceren, maar voegen nu pas de daad bij het woord door over een concreet wijzigingsverzoek te beginnen.
"Wij moeten klare wijn schenken over dit deel van het coalitieakkoord", zei CDA-leider en vicepremier Wopke Hoekstra over het reductiedoel van 2030. Zijn partij verloor fors bij de Provinciale Statenverkiezingen. Meer dan al was voorspeld in de peilingen. In de partij schrok men daar zelf ook van.
Veel CDA-kiezers bleven vergeleken met de vorige stembusgang thuis of kozen voor BBB. Voor de christendemocraten was dit verlies een extra zetje in de rug om het stikstofbeleid aan te passen.
Hoekstra wil niet direct het coalitieakkoord openbreken, maar wacht eerst af waar de provincies mee komen die nu onderhandelen over de besturen. BBB is in alle provincies de grootste partij en is daarom als eerst aan zet in de coalitievorming. De partij wil in ieder geval af van 2030.
'We luisteren te weinig'
Door deze stap van het CDA, ontstaat de onduidelijke situatie dat provincies plannen maken die mogelijk in strijd zijn met kabinetsbeleid. Alleen wordt dat beleid misschien aangepast als de provincieplannen in strijd zijn met het kabinetsbeleid.
Volgens Hoekstra is dit juist een logische manier van werken. Hij vreest dat hij dezelfde fouten maakt als vanuit een Haagse binnenkamer stikstofplannen maakt. "Dan luisteren we te weinig en houden we te weinig rekening met de sector en wat er speelt in de provincies."
Ook wil de CDA-leider het toch al moeizame proces van het landbouwakkoord niet in de weg zitten en wil hij wachten op de regelingen die boeren krijgen als zij vrijwillig willen stoppen met hun bedrijf. Als al die informatie binnen is, neemt Hoekstra definitief een besluit over een aanpassingsverzoek.
'Be a man Wopke'
Hoekstra hoeft niet op goedkeuring te rekenen van BBB-leider Caroline van der Pals. Ze is wel blij dat de deadline van 2030 op losse schroeven staat. "Het kan dus wel", zegt Van der Plas in een filmpje dat ze op Twitter heeft gezet. "Alleen jammer dat het over de schutting wordt gegooid bij de provincies."
Van der Plas had liever gezien dat het CDA gelijk voor '2030' was gaan liggen. "Kom op Wopke. Be a man. Zet een streep in het zand en zeg: dit willen we niet."
Toch is het geen gekke gedachte dat Hoekstra in Van der Plas al meer een bondgenoot ziet dan in coalitiegenoot D66. De kans is groot dat CDA en BBB in de provincies coalities gaan vormen. Dat advies is in ieder geval al gegeven in Friesland, Zuid-Holland en Zeeland. D66 zit hier vooralsnog niet bij.
"Voor een groot deel heeft die partij precies hetzelfde programma als het CDA", zei Madeleine van Toorenburg, CDA gedeputeerde in Limburg en oud-Kamerlid, onlangs over BBB.
D66 maalt eigen afweging
D66 wil niets weten van uitstel en waarschuwde al maanden geleden voor "pruttelende provincies". De grootste test voor het kabinet komt dan ook als het CDA formeel met een verzoek tot aanpassing komt.
D66-leider Kaag kon daar vrijdagavond alleen nog maar koeltjes op reageren. Ze benadrukte dat het CDA-verzoek tot heronderhandelen geen afspraak is, maar simpelweg een recht van iedere coalitiepartij. "Wij nemen dat als D66 ter kennisgeving aan."
Tot die tijd wachten de democraten rustig af waar het CDA mee komt. Kaag: "Wij zullen dan een eigen, zelfstandige afweging maken wat wij ervan vinden."
De ruimte in het coalitieakkoord is met deze stap maximaal opgezocht. Gezien de opstelling van CDA en D66 de afgelopen maanden, ook na de campagne, is dit eerder een volgende stap naar escalatie dan een beetje meer ontspanning.
Kabinet koopt vooral tijd in stikstofdiscussie: 'Crisis in slow motion' - NU.nl
Read More
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data98658458-c29869.jpg)
